Eindelijk zijn de graanprijzen aan het stijgen. “Een hogere graanprijs kan de contractprijs van andere teelten doen opveren”, zegt Mathieu Vrancken, voorzitter vakgroep akkerbouw bij de Belgische Boerenbond.
2018 wordt voor akkerbouwers geen jaar dat de rendabiliteit van hun bedrijf zal opkrikken. Droge jaren zijn vaak de betere jaren in de boekhouding, omdat de bijkomende zonuren goed zijn voor de opbrengsten. Het kan echter ook te droog zijn, zoals dit seizoen. Boerenbond raamt de omzetdaling in de akkerbouw ten opzichte van 2017 op 3%. Door de hitte en droogte valt de graanoogst zo’n 17% kleiner uit.

Het tekort aan water richtte nog meer schade aan in andere teelten, vooral aardappelen. “Met de aardappelverwerking wordt naar een oplossing gezocht voor telers die hun contract niet kunnen vol leveren”, zegt Mathieu Vrancken, akkerbouwer in Riemst en sectorvakgroepvoorzitter bij Boerenbond.

Effecten van hogere prijs
De stijgende olieprijs stemt hem ondanks de duurdere diesel voor tractoren hoopvol, omdat de ethanolindustrie dan ook meer granen koopt. “Tarwe en gerst maken standaard deel uit van de gewasrotatie van een akkerbouwer. Door de stijgende graanprijs worden deze teelten eindelijk wat rendabeler, want de afgelopen jaren waren ze economisch nauwelijks verantwoord”, vertelt Vrancken. “Behalve het directe effect van een hogere prijs is ook het indirecte effect van belang, want de graanprijs blijft de referentie voor de contractprijs van andere teelten.”

Graan of meer risico
De uitzaai van wintergerst is al ver gevorderd en binnenkort gaat ook de wintertarwe de grond in. Akkerbouwers dienen nu te kiezen voor granen of voor de meer risicovolle teelt van aardappelen, suikerbieten, grove groenten of cichorei. “Voor elke andere teelt dan granen geldt dat de opbrengst onzekerder is, de investering zwaarder of de arbeidsbehoefte anders”, zegt Vrancken. Graanboerderijen zoals in Frankrijk vind je in Vlaanderen niet. Teelten met een hogere toegevoegde waarde maken op de prijzige Vlaamse grond noodzakelijkerwijs deel uit van de gewasrotatie. “Vooral jonge bedrijfsleiders gaan na een (dure) overname op zoek naar meer omzet per hectare.”

Hoger opbrengstpotentieel korrelmais
Korrelmais heeft op lichte grondsoorten een hoger opbrengstpotentieel dan tarwe. De teelt laat ook veel plantenresten na en is dus interessant om het organische stofgehalte op te krikken. Voor de financiële opbrengst hoeft een akkerbouwer het dit jaar niet te doen. “De opbrengsten variëren dit seizoen van 2 tot 14 ton per hectare”, ervaart Vrancken. Gemiddeld houdt de Boerenbond rekening met een schamele 7 ton per hectare. Bij een indicatieve prijs van € 110 per ton vochtige mais is het rendement ondermaats.

Zekerheid van contractteelt
Veel akkerbouwers zijn gespecialiseerd in de aardappelteelt. Bij hen geniet contractteelt vaak de voorkeur op de vrije markt, omdat zij zekerheden zoeken. In een doorsnee jaar werkt die strategie, maar 2018 is allesbehalve een normaal seizoen. Door de droogte zijn de aardappelen dit seizoen ondermaats en komen sommige telers in moeilijkheden met het door hen gecontracteerde volume. Wie 40 of misschien wel 50 ton per hectare contracteerde, kijkt aan tegen een financieel drama.

36% minder consumptieaardappelen
Boerenbond raamt een productiedaling voor consumptieaardappelen met 36% door een kleine areaaldaling en ruim een derde lagere gemiddelde opbrengsten. In Vlaanderen wordt de laatste jaren zo’n 60% van de productie onder contract verbouwd. “Sinds het verdwijnen van het suikerquotum zijn er geen zekerheden meer op akkerbouwbedrijven”, zo verklaart Vrancken waarom contractteelt zo snel aan populariteit won in de aardappelsector. “Gelet op de grote investeringen zoeken bedrijfsleiders daar wel naar. Zo komen ze uit bij contractteelt.”

Het risico van een teeltmislukking door het weer dragen akkerbouwers zelf. “De verwerkende industrie anticipeert daar niet op in de contracten”, weet Vrancken. “Het is wachten op een brede weersverzekering met een voor boeren betaalbare verzekeringspremie.”

Oplossing is divers
Gevraagd naar de toekomst van de akkerbouw ziet de sectorvoorman geen ‘one-size-fits-all’-oplossing. “Sommige bedrijven zullen opteren voor specialisering en schaalvergroting om hun vaste kosten te drukken. Andere bedrijven zullen verbreden en hun heil zoeken in hoeveverkoop, hoevetoerisme of groene zorg. Ook kan de teelt van soja een verrijking zijn in de gewasrotatie.”

Aan het ophemelen van de korte keten doet Vrancken niet mee, maar hij erkent dat het succesvol kan zijn. “Een nevenactiviteit als een hoeveslagerij kan zo’n succes worden dat het de landbouwactiviteit gaat overvleugelen. Dat is voor beperkt aantal bedrijven weggelegd. Bovendien is een landbouwer in de eerste plaats nog altijd producent, in zijn hart is hij liefst bezig op het veld.”

Bron Boerderij