De wereldwijde prijzen van tarwe zijn met 21% gestegen sinds begin februari, stelt analist Dennis Voznesenski van Rabobank in Australië. Sancties op de uitvoer van Russische tarwe kunnen volgens hem structurele veranderingen teweegbrengen in de wereldwijde tarwemarkt op lange termijn.

Op korte termijn verwacht Voznesenski een verdere stijging van 10% van de tarweprijzen. En als er bij de start van de oogst in de Zwarte Zeeregio in juli sancties gelden, verwacht hij een prijsstijging van meer dan 60%. De vraag naar Australische tarwe zal in dat geval sterk toenemen. Boeren kunnen veel betere prijzen verwachten, maar de enorme recente oogst van Australië, de beperkte exportcapaciteit en de positieve verwachtingen voor 2022 dempen de prijsstijgingen enigszins, is de verwachting.

De wereldwijde tarweprijzen zijn sinds de invasie in Oekraïne al gestegen tot € 345 per ton. Enkele weken geleden kwamen die prijzen nog uit op € 267 per ton. In Australië is de stijging echter minder sterk, al is in vergelijking met vorig jaar de tarweprijs er meer dan 30% hoger.

Verhoging van de exportcapaciteit

De Zwarte Zeeregio is goed voor 34% van de wereldwijde export van tarwe, maar er heersen nu ernstige zorgen over de beschikbaarheid van tarwe uit de regio op lange termijn. Vooral wanneer de oorlog voortduurt.

Alle brandstof in Oekraïne wordt momenteel voor militaire doeleinden aangewend, wat de agrarische logistieke voorraadketen flink heeft verstoord. De oogst in de regio – in juli en augustus – en het zaaien in september en oktober kunnen hierdoor in gevaar komen.

Daar komt bij dat veel gezonde boeren tussen de 18 en 60 jaar oud zich aansluiten bij het leger, wat flinke tekorten veroorzaakt aan beschikbare mankracht. De vlucht van burgers uit het land versterkt dit probleem.

Als de tarwe uit de Zwarte Zeeregio niet beschikbaar komt in juli, zullen veel sterkere prijsstijgingen volgen in Australië, voorziet Voznesenski. Om voldoende te kunnen profiteren van de wereldwijde topprijzen, moet de Australische sector echter hard werken om de exportcapaciteit te verhogen.

Analist James Maxwell van de Rural Bank zegt dat de havens in Oekraïne vooralsnog niet beschadigd zijn, maar dat de commerciële vaart vanuit dit land is stilgelegd. De Russische havens zijn nog operationeel, maar worden deels vermeden omdat ze in een oorlogszone liggen. “Kopers in het Midden-Oosten en Noord-Afrika verliezen een groot deel van hun invoer. Als die situatie niet verbetert, zullen ze zich richten op Australië”, beklemtoont Maxwell. “Australië is de meest zekere en betrouwbare bron van tarwe op dit moment.”

Beperking invoer Russisch graan

Turkije heeft al laten weten de toegang over water tussen de Zwarte Zee en het Middellandse Zeegebied te sluiten voor veel scheepvaartverkeer. Dit kan tot gevolg hebben dat grote importlanden als Iran of China sancties negeren en tarwe uit Rusland importeren. Dit heeft waarschijnlijk geen grote gevolgen voor de prijzen, maar kan wel effect hebben op de handelsstromen van de tarwemarkt in de toekomst.

Op dit moment wordt 20% van de wereldwijde tarwe gebruikt als veevoer. China importeert jaarlijks 50 tot 60 miljoen ton tarwe voor dit doel en heeft grote interesse in een deel van de 60 miljoen ton uit de Zwarte Zeeregio. Dit gaat dan ten koste van tarwe-import vanuit Noord- en Zuid-Amerika, verwacht Voznesenski.

China heeft volgens berichten bekendgemaakt dat het de beperkingen op invoer van graan vanuit Rusland wil versoepelen. Volgens de Australische premier Scott Morrison is dit onaanvaardbaar. “Dit is niet de tijd om handelsbeperkingen met Rusland te verlichten”, maakte hij duidelijk. “We moeten juist het tegenovergestelde doen.”

Graanteler Brett Hosking uit de staat Victoria blijft nuchter onder de ophef over stijgende prijzen. Hij bevestigt dat er nu al meer vraag is naar Australische tarwe, maar meent dat de gevolgen op lange termijn onduidelijk zijn. “Het is echt moeilijk om iets te zeggen over de impact van het conflict”, zegt hij. “Maar we weten dat er schade aan infrastructuur in Oekraïne is veroorzaakt en dat Rusland te maken heeft met sancties.”

Druk op voorraadketens in Zwarte Zeeregio

Hosking onderstreept dat Australische telers graag voldoen aan de toenemende vraag die het gebrek aan tarwe vanuit de Zwarte Zeeregio schept. “Maar wij hebben onze eigen logistieke knelpunten”, benadrukt hij. “De regering in Canberra zou zich sterk moeten maken voor verbetering van onze voorraadketens, zodat we op de situatie kunnen reageren.”

De oorlog in Oekraïne heeft ook nadelige gevolgen voor Australische telers. De druk op de voorraadketens in de Zwarte Zeeregio heeft al tot forse prijsverhogingen geleid van kunstmest en producten als glyfosaat en ureum. Rusland is een belangrijke leverancier van goedkope kunstmest en een grote producent van fosfaat. De kosten van zaaien zijn nog nooit zo hoog geweest in Australië.

De tarweproductie van Australië komt volgens onderzoeksbureau Abares dit seizoen uit op 36,3 miljoen ton; 5,5% meer dan in november vorig jaar was voorzien. Dit hogere resultaat is vooral te danken aan gunstige weersomstandigheden.

Het conflict tussen Rusland en Oekraïne veroorzaakt ook verstoringen van de handel in andere producten zoals koolzaad en gerst. Oekraïne is de derde koolzaadexporteur in de wereld, na Australië en Canada. Rusland en Oekraïne zijn samen bovendien de grootste producenten en exporteurs van zonnebloemzaden en zonnebloemolie.

Ook maisprijs omhoog

De crisis in Oekraïne heeft verder een hogere maisprijs tot gevolg. Op dit moment is er een achterstand in de export van mais vanuit Oekraïne van 15 miljoen ton (7% van de wereldhandel). Aanvankelijk was de verwachting dat Oekraïne 17% van de totale maisexport zou leveren dit jaar. Al deze ontwikkelingen hebben een verhogend effect op de Australische prijzen voor gerst, gebruikt voor veevoer.