“Er moet in het zuiden van Europa wel iets gaan gebeuren, omdat Spanje, Italië, Portugal en Griekenland nog maar zo’n vier á vijf weken voorraad voor de mengvoerindustrie hebben”, zegt Jan Willem Baas, voorzitter van de Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren.

Strenge pesticide-normen

“Daar is men erg afhankelijk van mais. Er wordt nu druk onderhandeld of nationale overheden derogatie kunnen krijgen. Er is Zuid-Amerikaanse en Noord-Amerikaanse mais beschikbaar, maar we moeten als de EU concurreren met de traditionele kopers van deze mais, dus een hoge prijs betalen. Maar als we vasthouden aan onze strenge pesticide-normen dan plaatsen we onszelf uit de markt.”

Het moet volgens Baas mogelijk zijn om in Argentinië door middel van vooraf bemonsteren, partijen te controleren die voldoen aan de tijdelijke verhoogde eisen, maar dat hangt natuurlijk ook af van de nieuwe limieten die de nationale overheid stelt. De EU is een van de strengste gebieden in de wereld op het gebied van pesticiden.

Derogatie voor pesticide, niet voor GMO

“Vooralsnog geldt de derogatie alleen voor pesticides en niet voor GMO’s. Voor genetisch gemodificeerd organisme verwachten wij geen nationale derogatie, vervolgt Baas. “Dit zal in Brussel geregeld moeten worden en is natuurlijk een lastige discussie. Hoever ga je met het oog op de gezondheidsrisico’s, terwijl we ook grondstoffen nodig hebben voor de productie van feed en food.

Het is nog niet duidelijk of er GMO-mais geïmporteerd gaat worden. Maar als er toestemming komt van Brussel, dan verwachten wij dat de partij aan de norm maximaal 0,9% moet voldoen en alleen als grondstof voor feed-doeleinde mag worden gebruikt.”

Derogatie regelen via Brussel duurt dus te lang, waardoor het nu aan de lidstaten is om derogatie voor de eigen lidstaat te verlenen. Spanje mag voor zes maanden mais uit Argentinië binnenhalen onder aangepaste pesticide-limieten. Deze Argentijnse mais mag alleen voor gebruik in Spanje worden aangekocht. Het is op dit moment nog onzeker of de aanpassing van de limieten voldoende is voor de daadwerkelijke import naar Spanje.

De voedselzekerheid voor Noord-Europese landen is niet direct in het gedrag. Wij halen redelijk wat non-gmo mais binnen en zonnebloemzaden uit Oekraïne, maar kunnen het wegvallen van dat aanbod redelijk opvangen, weet Baas.

Geen zee-export mogelijk

De oorlog in Oekraïne maakt dat er al weken geen schepen vanuit de Zwarte Zeehavens goederen op de wereldmarkt kunnen afzetten. Vanuit Russische havens is wel wat tarwe naar Egypte verscheept. Voor de oorlog kwam 12% van de tarwe voor de wereldmarkt uit Oekraïne en 16% van de totale maisexport. Baas: “Het Oekraïense leger heeft zelf zeemijnen neergelegd om de eigen havens te beschermen tegen de Russen. De Russen varen op de Zwarte Zee en houden de boel dicht. Er zijn wel wat schepen die mondjesmaat naar buurlanden als Roemenië en Bulgarije varen, maar doordat scheepseigenaren voorzichtig zijn met de Zwarte Zee op te varen, wordt er weinig verladen.”

Dagelijkse behoefte in geding

Dat we in Europa een probleem hebben is duidelijk. “Grondstoffen worden duurder, maar dat kunnen we nog wel even dragen. In Afrika en het Midden-Oosten hebben ze helemaal niks. Sommige landen daar gaan van drie naar twee maaltijden of zelfs van twee naar één maaltijd per dag. Daar komt de dagelijkse behoefte in het geding.”

Het allerbelangrijkste is dat de oorlog stopt met de daarbij komende vluchtelingenstromen, vervolgt Baas. “Zelfs als de oorlog nu acuut stopt dan is een hele lange periode nodig om de infrastructuur in Oekraïne op orde te krijgen. En dan hebben we het nog niet eens over de verstoorde landwerkzaamheden zoals inzaai van gewassen, tekort aan diesel en het tekort aan reserveonderdelen van de landbouwmachinerie gehad, waar de Oekraïense boeren tegen aanlopen.”