De Russische en de Oekraïense regering hebben bevestigd dat ze deelnemen aan de ceremonie waarmee volgens Turkije in Istanbul een akkoord wordt getekend voor veilige vaarroutes voor vrachtschepen met Oekraïens graan door de Zwarte Zee.

De Turkse regering heeft de plechtige ondertekening in aanwezigheid van president Recep Tayyip Erdogan en VN-chef António Guterres enthousiast aangekondigd, maar zonder de inhoud van het akkoord te onthullen.

Oekraïne geen overeenkomst met Rusland

Uit Kiev en Moskou werd nog weinig vernomen over de aankondiging. Maar op de valreep meldden beide hoofdsteden dat een minister voor de ondertekening onderweg is naar Istanbul. Moskou heeft minister van Defensie Sergej Sjojgoe gestuurd en Kiev de minister van Infrastructuur, Oleksandr Koebrakov. Een zegsman van de regering van Oekraïne heeft echter beklemtoond dat zijn land geen overeenkomst met Rusland wil sluiten. Oekraïne sluit een overeenkomst met Turkije en met de VN. Die sluiten dan apart een overeenkomst met Rusland.

Zeestraat

Het akkoord wordt volgens de plannen om 15.30 uur (Nederlandse tijd) ondertekend. De Turkse regering, die zich lang heeft ingespannen voor dit ‘Zwarte Zee Initiatief’, heeft een plechtige bijeenkomst georganiseerd in het 19e-eeuwse Dolmabahce Paleis dat aan de zeestraat Bosporus ligt. Door die zeestraat moet straks weer een heleboel Oekraïens graan naar de wereldmarkt varen.

Coördinatiecentrum voor uitvoering taken

De grote lijnen zijn al uit de eerdere onderhandelingen gesijpeld. Vaarroutes moeten worden vrijgemaakt van mijnen, ladingen van vrachtschepen worden geïnspecteerd, zowel bij het naderen van bijvoorbeeld de haven van Odessa als bij het uitvaren, Rusland misbruikt de veilige vaarroutes niet voor oorlogsdoeleinden en de EU schrapt handelssancties tegen Rusland die een belemmering vormen voor de Russische export van vooral voedsel. Er komt een coördinatiecentrum van de VN in Istanbul voor de uitvoering van alle taken. Er komen “mechanismen” voor de beveiliging van de hele vaarroute naar de Bosporus.

Turkije heeft aangeboden de marine in te zetten voor onder meer de inspecties van schepen en voor het ruimen van mijnen. Nederland heeft tijdens eerdere onderhandelingen bijna een maand geleden ook mijnenjagers aangeboden voor de missie om de Zwarte Zee voor Oekraïens graan met veilige vaarroutes te heropenen.

Het Kremlin eist wel dat de Europese Unie daadwerkelijk sancties tegen Rusland verlicht en het niet bij toezeggingen of beloftes laat. Regeringswoordvoerster Maria Zacharova zei in Moskou dat er doorgaans jammer genoeg een enorme kloof gaapt tussen de intenties van de EU en de daadwerkelijke stappen die de unie zet. Volgens haar zijn “de kortzichtige Europese sancties” overigens de voornaamste oorzaak van de voedselcrisis in de wereld.