Rusland schortte de deal afgelopen weekend op vanwege nachtelijke droneaanvallen die Oekraïne met Britse hulp zou hebben uitgevoerd op marine- en graanschepen bij Sebastopol op de door Rusland ingelijfde Krim.

De termijnmarkt voor graan reageerde snel met stijgende prijzen. Graan werd maandag 31 oktober bijna 6% duurder. Ook mais en soja stegen in prijs. De Verenigde Naties nam de taak op zich om contact op te nemen met Moskou. Samen met Oekraïne en Turkije, dit laatste land was een van de initiatiefnemers van de graandeal, is maandag een nieuwe overeenkomst gesloten, maar Rusland wil daar nog niet aan meewerken.

Termijnmarkt Parijs

De termijnmarkt in Parijs opende maandagochtend 31 oktober op een prijsniveau van € 351,75 per ton. Dat is bijna € 15 hoger dan het slot van vorige week. Ook korrelmais begon de week met prijzen boven de € 350 per ton voor het november-contract. Daarna zakte de prijs op de termijnmarkt in Parijs weer iets.

Maandag meldde de Russische minister van landbouw de komende vier maanden tot 500.000 ton graan te willen leveren aan arme landen, met hulp van Turkije.

Angst voor voedselcrisis

De VN vreest een ergere voedselcrisis als graan wegblijft uit grote delen van de wereld en roept op om de deal te respecteren. Volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenski dreigen de Russen door deze actie met grootschalige hongersnood. Door de deal kon al 9 miljoen ton Oekraïens graan worden geëxporteerd. Slechts 3% van het voedsel dat wordt geëxporteerd in het kader van de graandeal zou naar de armste landen zijn gegaan, de rest waren grondstoffen voor veevoer, en bedoeld voor de Europese markt, aldus de FAO.

Rusland wijt de voedselcrisis niet aan haar eigen beslissing, maar aan de ‘roekeloze acties’ vanuit Kiev. Bij de droneaanval van zaterdag raakte een schip licht beschadigd.

Twijfels over verlenging

De graandeal is afgelopen zomer tot stand gekomen om via de Zwarte Zee weer voedselgrondstoffen te vervoeren om zo de acute honger in Afrika en Azië te kunnen verminderen. Ook hoopten zij dat de wereldwijde voedselprijzen erdoor zouden dalen. Sinds juli is door de deal alweer meer dan 9,5 miljoen ton maïs, tarwe, zonnebloemproducten, gerst, koolzaad en soja via de Zwarte Zee uitgevoerd.

De overeenkomst verstrijkt op 19 november en ambtenaren in Moskou hadden al twijfels geuit over de vraag of zij hun deelname zouden verlengen.

Inspectie van schepen

Toen Rusland zich uit de deal terugtrok, lagen zondag 30 oktober meer dan 10 schepen stil, te wachten tot ze weer kunnen varen, volgens het coördinatiecentrum van de overeenkomst in Turkije. Maandag konden toch weer 16 schepen hun tocht vervolgen. Dat zijn 12 uitgaande en 4 inkomende boten. In een verklaring zegt het JCC, het coördinatiecentrum van de overeenkomst – waarin naast Oekraïens, Turks en VN-personeel ook Russische functionarissen werken – dat de drie delegaties ook hebben afgesproken om op maandag veertig andere uitgaande schepen te zullen inspecteren. Het JCC meldt dat de Russische delegatie op de hoogte is van beide plannen.