De maatregelen in het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn, het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en de relatief hoge graanprijzen maken dat akkerbouwers serieus kijken of ze hun bouwplan nu of in de komende jaren anders in moeten richten om een optimaal saldo uit hun bedrijf te halen. Hoge graanprijzen zorgen ervoor dat telers weer wat te kiezen hebben.

Om hun groeiambitie te kunnen realiseren hebben de fritesproducenten hun vasteprijscontracten voor dit seizoen tot wel 40% verhoogd. Dat heeft wel het gewenste effect gehad. Aardappelinkopers verwachten dat het West Europese industrieaardappelareaal dit jaar wel 5% stijgt. Hoeveel Nederland daaraan bijdraagt is nog niet duidelijk.

Schatting is dat het Nederlands pootaardappelareaal dit jaar wel 5 tot 10% krimpt

Het totale aardappelareaal zal dit jaar niet krimpen. Wel vindt er een verschuiving plaats van teelten. De Northwestern European Potato Growers (NEPG) verwacht dat het areaal pootgoed in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en enkele belangrijke pootgoedlanden als Schotland en Denemarken dit jaar met minimaal 5.000 hectare krimpt. Door hoge consumptieaardappelprijzen stappen telers over van pootaardappelen naar fritesaardappelen.

_{Lees verder onder foto}

Concurrentie en bufferstroken

Agrico-directeur Jan van Hoogen denkt dat de NEPG dat wel goed ingeschat heeft. Van Hoogen schat in dat het Nederlands pootaardappelareaal dit jaar wel 5 tot 10% krimpt ten opzichte van vorig jaar. Naast de concurrentie van fritesaardappelen zijn ook de verplichte bufferstroken een oorzaak van de areaalkrimp. Voor het telen van pootgoed van exportrassen is volgens Van Hoogen meer belangstelling dan voor het telen van uitgangsmateriaal van fritesrassen. Deze laatste worden vooral op basis van langetermijncontracten verkocht waardoor deze prijstechnisch minder profiteren van een eventuele krapte volgend jaar. Ook in Frankrijk en Duitsland zullen volgens Van Hoogen dit jaar minder pootaardappelen geteeld worden.

Erik Arts, ondernemersadviseur bij Countus accountants en adviseurs, berekende op basis van de nieuwe contractprijzen voor fritesaardappelen dat er nu voor de telers wel een marge overblijft. De kostprijs voor komend seizoen begroot Countus op € 20,70 per 100 kilo, terwijl de contractprijzen voor bewaaraardappelen ruim daarboven liggen. Voor pootaardappelen begroot Arts de kostprijs op € 30,80 per 100 kilo terwijl de gemiddelde opbrengstprijs daar de laatste jaren maar net boven lag. Bij fritesaardappelen lijkt daarom nu meer marge over te blijven dan bij pootaardappelen.

Telers passen strategie aan

Het is volgens Arts niet zo dat pootgoedtelers daarom massaal overschakelen op fritesaardappelen, maar telers passen hun strategie wel aan. Op percelen met bijvoorbeeld AM-problemen kiezen telers nu eerder voor een fritesaardappelteelt met een resistent ras op het hele perceel, dan voor een pootaardappelteelt met lager renderende zetmeelaardappelrassen. Telers die beide gewassen telen, kunnen wat meer richting consumptieteelt gaan.

Delphy-adviseur Paul Hooijman ziet in Flevoland dat sommige pootaardappeltelers een klein deel van hun pootaardappelareaal inruilen voor consumptie aardappelen. Door de relatief hoge contractprijzen voor fritesaardappelen is die keus wat makkelijker te maken. Telers hebben daarvoor verschillende argumenten, zoals minder werkdruk en risicospreiding, maar ook de aaltjessituatie speelt mee. Verder ziet de adviseur dat bijvoorbeeld de teelt van witlofpennen wat moeilijker onder te brengen is en dat telers liever graan telen om aan voldoende rustgewassen in het bouwplan te komen.

Geen massale verschuivingen

In het noordoostelijk zand- en dalgrondgebied ziet Delphy-adviseur Roelof Naber wel wat verschuivingen in aardappelareaal, maar zeker niet massaal. Zetmeelaardappeltelers oriënteren zich vanwege de hoge prijzen voor consumptieaardappelen wel op de mogelijkheden om vlokken- of fritesaardappelen te telen, maar door de aardappelmoeheid en wratziekte in het gebied zijn de mogelijkheden beperkt.

Extra areaal peulvruchten veroorzaakt geen grote veranderingen

Desondanks verwacht Avebe dit jaar een krimp van het areaal zetmeelaardappelen. CEO David Fousert schat in dat het areaal de komende jaren met 5-10% zal afnemen. De regelgeving, met verplichte bufferstroken en meer rustgewassen in het bouwplan en de concurrentie om de hectares, noemt Fousert als belangrijkste oorzaken.

Meer graan in het Zuidwesten

In het Zuidwesten is volgens CZAV-adjunct-directeur Ko Francke weer zo’n 5% meer graan gezaaid dan vorig jaar. Dat komt vooral voor rekening van wintertarwe. Ook het areaal bonen voor de conservenindustrie groeit, net als het areaal veldbonen. Deze gewassen zijn vooral in trek vanwege de punten die deze gewassen opleveren voor de eco-regeling. Het is volgens Francke zeker niet zo dat het extra areaal aan peulvruchten grote verschuivingen veroorzaakt in de bouwplannen, daarvoor zijn de arealen nog te klein.

Op basis van de zaadbestellingen wordt een kleine plus in suikerbietenareaal verwacht

Delphy-adviseur Luc Remijn ziet ook dat er meer luzerne voor de drogerij geteeld wordt en dat telers vaak kiezen voor groene braak om binnen de eco-regeling voor de categorie zilver of goud in aanmerking te komen. De groei van het areaal vlinderbloemigen gaat ten koste van het areaal graszaad, zaaiuien en cichorei. Het aardappelareaal blijft net als het suikerbietenareaal in dit gebied op peil.

Toewijzing suikerbieten verhoogd

Cosun Beet Company heeft de toewijzing voor suikerbieten voor dit jaar met 3% verhoogd om minimaal de hoeveelheid suiker van 2022 te kunnen produceren. Deze hoeveelheid is nodig om bestaande klanten te beleveren. Meer suiker is volgens Arno Huijsmans, manager agrarische zaken bij Cosun Beet Company, goed af te zetten in de huidige markt. Op basis van de zaadbestellingen verwacht Huijsmans een kleine plus in suikerbietenareaal. In de handel in Leden Leveringsbewijzen (LLB’s) ziet Huijsmans geen verschillen met vorige jaren. “Er zijn altijd bedrijven waar, door aanpassing van de bedrijfsvoering, suikerbieten minder goed passen, en andere bedrijven die extra ruimte hebben voor suikerbieten. Vraag en aanbod zijn wel met elkaar in evenwicht.”

Uienareaal breidt uit

Bart Schriever, verkoopleider van uienzaadbedrijf De Groot en Slot verwacht een uitbreiding van het landelijk uienareaal met 6 tot 7%. Hij ziet de bestellingen van uienzaad begin april nog steeds doorlopen. Het areaal komt daarmee weer in de richting van dat van 2021. De uienprijs van afgelopen seizoen is een belangrijke gangmaker om weer te kiezen voor uien.

In het Noordwesten wordt de animo om uien te telen steeds kleiner

Schriever ziet de groei van het areaal vooral in het oosten van het land. Niet alleen in het Noordoosten, maar ook op de lichte gronden in Limburg en Brabant groet het uienareaal. In het Zuidwesten daarentegen krimpt het uienareaal verder. Ook in het Noordwesten wordt de animo om uien te telen steeds kleiner. Met name telers die niet beschikken over zoet beregeningswater hebben vorig najaar al de keus gemaakt om in plaats van uien meer wintergranen te telen.

Contractprijzen cichorei omhoog

Cichoreiverwerker Sensus gaf afgelopen herfst al aan uit te willen breiden in areaal inulinecichorei. De contractprijzen zijn daarom fors naar boven bijgesteld. Om hoeveel hectares het gaat zegt René Schunselaar, manager agro bij Sensus, niet. Het lijkt erop dat de gewenste uitbreiding van het areaal dit jaar niet gehaald gaat worden. Telers zijn wat terughoudend omdat cichorei in het 7e actieplan Nitraatrichtlijn nog niet aangemerkt wordt als wintergewas. Dat heeft als consequentie dat wanneer het gewas niet voor 1 oktober geoogst is, een korting geldt op de stikstofgebruiksnorm voor het volgende seizoen.

Schunselaar ziet voor cichorei zeker een plaats in het Nederlandse akkerbouwbouwplan. Het is een weerbaar gewas dat weinig gevoelig is voor ziekten en plagen en daardoor minder afhankelijk is van chemische gewasbescherming. Door een goed contract te bieden, verwacht Schunselaar dat het areaal komende jaren doorgroeit.

Areaal conservengroenten vol

Het areaal conservengroenten is ongeveer vol, vertelt directeur Cees Geven van telersvereniging De Schakel. Onder meer vanwege de gestegen graanprijzen zijn de contractprijzen voor conservengroenten de afgelopen twee jaar flink gestegen om de teelt aantrekkelijk te houden.

Het teeltgebied voor conservenpeulgroenten begint te verschuiven naar het Noordoosten

Geven ziet in de bouwplannen van telers dat er een verschuiving is naar eiwitrijke gewassen, met name peulvruchten. “Een voordeel van conserventeelten is dat het om korte teelten gaat, die relatief weinig oogstrisico’s met zich meebrengen.”

Het teeltgebied voor conservenpeulgroenten begint te verschuiven naar het Noordoosten. Daar is veel potentie, zegt Geven. “In de noordelijke provincies is nog ruimte, terwijl die in het Zuiden door onder meer infrastructuur en ruimte voor natuur steeds verder onder druk komt te staan. Het noordelijke klimaat is in de zomer milder en er wordt daar al langer succesvol geteeld.” Een nadeel is wel dat de afstand tot verwerkingslocaties groter is dan in het midden en zuiden van het land, aldus Geven.

Kleiner graszaadareaal

Het areaal graszaad is komend seizoen een stuk kleiner dan vorig jaar. Toen werd nog op 15.000 hectare graszaad geteeld, nu is dat 9.000 hectare. Die afname hangt samen met een verminderde vraag naar graszaad en met de gestegen graanprijzen. Het prijsniveau in de contracten is overal wel iets gestegen, maar haalt het niet bij het saldo van tarwe in de afgelopen tijd.

Daarnaast is er bij het invullen van het areaal ook sprake van strategie, zegt Jeroen Giesen, voorzitter van de Werkgroep Graszaad en Graszoden. “De graszaadbedrijven willen niet te hoog inzetten. Als de vraag afneemt, heeft het geen zin om tegen de klippen op te produceren.”

Bron Boerderij