Droogtesituatie op de rand van nijpend
De Nederlandse akkerbouw houdt nog aardig stand tegen de droge omstandigheden van voorjaar 2022, maar met het zeer zomerse weer voor de boeg nemen de zorgen toe. Het neerslagtekort loopt in de pas met recordjaar 1976.
Boeren die kunnen en mogen beregenen doen dat veelal, ook al kost dat met de huidige dieselprijzen aanzienlijk meer dan andere jaren. Zelfs tarwe wordt beregend en dat gebeurt zelden. “Het is zeer uitzonderlijk dat granen worden beregend, maar dit voorjaar is het hier en daar echt nodig”, zegt Jurriaan Visser, afdelingshoofd granen bij de Zuidwestelijke coöperatie CZAV. “Sommige percelen waren voor de grondbewerking al droog. Die gewassen staan weg te kwijnen zonder vocht.”
Het is zeer uitzonderlijk dat granen worden beregend, maar dit voorjaar is het hier en daar echt nodig
Met de actuele hoge graanprijzen van rond de € 350 per ton maken telers een ander rekensommetje dan toen de financiële opbrengst bijna de helft lager lag. “Je weet natuurlijk nooit zeker wat de markt doet, maar als ik zie hoe droog het in grote graanproducerende landen is en de oorlog in Oekraïne meerekenend, dan kun je wel stellen dat de prijs stevig in het zadel zit. Voor een echt goede gewasgroei zijn weinig lichtpuntjes te vinden in de wereld.”
Een beetje water en zon
Vooral de zomergranen hebben te lijden van de droge omstandigheden. Neemt niet weg dat beregenen goed moet worden afgewogen. “Zwaardere klei die mooi de winter uitkwam, biedt zo’n diepwortelend gewas voldoende vocht om goed te groeien. En we moeten niet vergeten dat droge jaren over het algemeen de goede graanjaren zijn.” Het meest bepalend is de periode van bloei en korrelvulling; juni en begin juli. “Met een beetje water en zon kan de opbrengst heel mooi worden.”
De wintertarwe is nu nog prachtig van kleur, maar geeft wel wat droogtesignalen
Akkerbouwer Jacob-Jan Buth in het Zeeuwse Sommelsdijk teelt 13 hectare zomertarwe en gaat deze beregenen. “Zomergranen hebben dit seizoen niet of nauwelijks neerslag gehad na de inzaai, waardoor wij ook hebben beregend om ze te laten kiemen en nu om de kunstmest te laten oplossen”, vertelt Buth. “Je ziet dit seizoen sneller een haspel in de zomertarwe staan als de tarwe gaat kleuren en de kunstmest ligt droog. Uiteindelijk wil je een goede opbrengst anders heeft een hoge tarweprijs nog geen zin. De wintertarwe is nu nog prachtig van kleur, maar geeft wel wat droogtesignalen. De komende weken worden dus heel spannend voor de aren.”
Uien
Ook andere gewassen ondervinden de gevolgen van de droogte. Korstvorming belemmerde nogal eens een goede opkomst van uien. En als de droogte aanhoudt, wordt de ontwikkeling van uienpercelen stilgezet, stelt Tom Langenberg van uienzaadbedrijf De Groot en Slot. “Zeker nu de temperatuur omhoog gaat, in combinatie met de flinke wind. De grotere problemen doen zich voor waar niet kan worden beregend. Vooral de hitte van volgende week kan dan tot schade leiden, vrees ik.”
Veel bieten overgezaaid
Van de suikerbieten is 2.600 hectare overgezaaid, wat bijzonder veel is. In 65% van de gevallen is korstvorming de reden. De meeste overgezaaide bieten groeien op de Noordelijke klei: 1.100 hectare, gevolgd door Noord- en Zuid-Holland met 335 hectare en de regio’s Oost-Brabant en Noordoostpolder zitten tegen de 300 hectare opnieuw gezaaide suikerbieten aan.
Voor het frezen van de ruggen beregenen wij om vocht in de grond te krijgen
“Aardappelen kunnen het nog wel even hebben, maar de droogte mag niet te lang duren,” zegt akkerbouwer Bert Timmermans uit het Zeeuwse Aardenburg. “Voor het frezen van de ruggen beregenen wij om vocht in de grond te krijgen. Het is lastig om een totaaloverzicht te krijgen hoe de gewassen ervoor staan, want je hebt zware gronden, lichte gronden, vroeg en laat geplante percelen. Maar de meesten hier in de omgeving zijn bezig om de aardappelen aan de gang te krijgen. Vooral de pootgoedtelers beregenen eerst dat gewas, want pootgoed heeft een beperkter groeiseizoen dan de latere aardappelrassen.”
Ondanks het grotere watertekort is de situatie voor mijn gevoel niet zo ernstig als in 2020
Makkelijk is de seizoenstart niet, dat staat buiten kijf, maar van mogelijke opbrengstderving is nu nog amper sprake, tenzij telers nu al besluiten vanwege de hoge kosten om niet te beregenen. Het teeltseizoen duurt bovendien nog lang, de echte groei moet nog komen. De gewassen staan soms wel dun of hol, maar het zijn wel gewassen, constateren Delphy-adviseurs Paul Hooijman (Noord-West) en Luc Remijn (Zuid-West). “Ondanks het grotere watertekort is de situatie voor mijn gevoel niet zo ernstig als in 2020”, zegt Remijn. “Toen lag het uienzaad en pootgoed droog tussen de kluiten. Nu is het dankzij een bui op het juiste moment in elk geval op gang gekomen. Maar als het droog blijft, kan het er over twee weken heel anders voor staan.”
ZLTO
Boerenbelangenvereniging ZLTO trok eerder deze week aan de bel: akker- en tuinbouwteelten in het zuidoosten van het land, die niet kunnen worden beregend, lopen gevaar. Dat zou het aanbod beschikbare groenten en aardappelen verminderen, waardoor de prijzen ervoor in de supermarkt omhoog schieten. Binnen twee weken is water nodig, anders dreigen volgens water- en bodemspecialist bij ZLTO Johan Elshof de oogsten van de meest kwetsbare gewassen op vooral zandgronden te mislukken.
Let op zoutgehalte water
Hooijman benadrukt de soms matige kwaliteit van het beregeningswater. “Het zoutgehalte, ook wel EC-waarde, is vaker te hoog dan wordt gedacht. Als je peen of witlof wilt zaaien, kun je beter nog even wachten op neerslag dan dat je te zout beregeningswater toedient. Het zout is niet alleen slecht voor de gewassen, maar ook voor de bodemstructuur. Je kunt pas zaaien als je zeker weet dat je goed water hebt. Anders werk je korstvorming in de hand. De huidige wind is trouwens ook nadelig.”
Het waterbeheer moet anders in ons land
Waterbeschikbaarheid is hoe dan ook een hot topic. Niet alleen voor het kiemen van uitgangsmateriaal en de groei van granen, ook voor het frezen van ruggen en de onkruidbestrijding. Hooijman: “Het waterbeheer moet anders in ons land. We zijn helemaal ingesteld op afvoeren, terwijl we het in dit soort voorjaren juist zo hard nodig hebben. Onze dure grond moet goed water krijgen om voldoende te kunnen presteren.”
Luizen
De druk van luizen is ook al vroeg hoog door de droogte. Insectenpopulaties ontwikkelen zich in deze omstandigheden snel. Door het schrale weer, de lage luchtvochtigheid en de dikke waslaag is de onkruidbestrijding ook nog eens ontzettend lastig. Het juiste spuitmoment kiezen is daardoor nu belangrijker dan ooit tevoren, waarschuwt Delphy. De RV is vaak het hoogst tussen 6 en 7 uur, tipt de adviesorganisatie. Voldoende water is hierbij belangrijk voor een geslaagde onkruidbestrijding.
Bron: Boerderij