File in de Zwarte Zee. 120 schepen wachten er om van of naar Oekraïense havens te varen, dat is een record. Volgens het onderzoeksbureau SovEcon ligt de verklaring bij de trage inspecties in het Turkse controlecentrum in Istanbul, waar onder meer Oekraïense en Russische inspecteurs de scheepsladingen controleren. De wachttijden zijn er fors opgelopen: half september ging het om vijf of zes dagen, begin oktober waren dat er al tien of zelfs vijftien.

Dat leidt volgens de Financial Times tot toenemende frustratie in Kiev. Oekraïne, één van de grootste tarweproducenten ter wereld, wil graag zo veel mogelijk graan exporteren om ruimte in zijn silo’s te creëren voor de nieuw geoogste gewassen. Kiev dringt er daarom op aan om extra inspecteurs in te zetten voor de controle van de graanschepen, zodat de achterstand zo snel mogelijk weggewerkt wordt.

Rusland blokkeerde kort na de invasie in Oekraïne de zeehavens die niet in Russische handen waren gevallen. Dat bracht de Oekraïense landbouwers, die vooral via de Zwarte Zee exporteren, in de problemen. Na lang onderhandelen ging Moskou deze zomer uiteindelijk akkoord met de tijdelijke opheffing (120 dagen) van de blokkade voor de export van landbouwproducten, in ruil voor westerse toegevingen over de Russische export van kunstmest en ammoniak. Die graandeal is een succes: in augustus kon Oekraïne 4,5 miljoen ton graan exporteren, wat fors meer is dan de maanden voordien.

Verlenging graandeal?

De VN willen binnenkort gesprekken opstarten om de graandeal, die op 19 november afloopt, te verlengen. Volgens de Financial Times zijn ingewijden bij de VN optimistisch over de slaagkansen. Toch lijkt dat vandaag makkelijker gezegd dan gedaan. Want boven op de spanningen over de graanfile in de Zwarte Zee, zitten Rusland en Oekraïne ook inhoudelijk (nog) niet op één lijn: Kiev wil tot elke prijs een vierde Oekraïense haven Mykolajiv aan de graandeal toevoegen, terwijl Moskou eerst vooruitgang eist in de eerder beloofde versoepeling van de exportvoorwaarden voor Russisch ammoniak.