‘Uiteraard heeft de oorlog hier gevolgen. We zien de voedings­prijzen inderdaad stijgen’, laat ­Kibrom Abay vanuit Caïro weten. Hij is onderzoeker voor de Egyptische afdeling van het International Food ­Policy Research Institute ­(Ifpri). ‘Dit zal de levensstandaard van de mensen aantasten.’

De prijs van brood is in Egypte een zaak van nationaal belang. Niet ­alleen eten de Egyptenaren tweemaal zoveel brood als het gemiddelde in de wereld, de regering ­besteedt jaarlijks vele miljarden aan subsidieprogramma’s om dit basisproduct betaalbaar te houden. Die lage prijs is een van de oorzaken van de populariteit van brood als nationaal voedingsmiddel.

Voorlopig kan het land nog een paar maanden vooruit dankzij de voorraden. Die kunnen vier maanden consumptie dekken. ‘Ik schat de kans op een tekort aan brood vrij laag in’, mailt Jessica Barnes, geografe aan de universiteit van South Carolina. Zij is de ­auteur van het boek Staple security: bread and wheat in Egypt, dat in oktober verschijnt. ‘De regering zal op zoek gaan naar andere leveranciers. De prijs zal stijgen, maar brood is in Egypte zo belangrijk dat Caïro die extra uitgaven wel zal doen.’

Egypte importeert veel graan, en de eigen landbouw dekt 40 procent van de totale behoefte. De overheid heeft de boeren een extra hoge prijs beloofd, zodat ze worden gestimuleerd om een zo groot mogelijke oogstopbrengst na te streven. Door nieuwe variëteiten is er nog marge, denkt de regering. ‘De overheid bevordert een betere irrigatie, en werkt aan technologische verbeteringen zoals teelt in serres’, bevestigt Abay. ‘Daardoor kan de productie nog toenemen, maar we moeten ook werk maken van duurzaamheid. Water en land zijn schaars in Egypte.’

Om het wegvallen van de Zwarte Zee-regio te compenseren, kan Egypte in principe een beroep doen op andere graanexporterende landen. Een speciaal overheidsorgaan schrijft regelmatig aanbestedingen uit voor exportlanden. Maar op de laatste, die van 2 maart, kwamen slechts drie offertes. Een scherp contrast met de aanbesteding van februari, die twintig offertes opleverde. Ook de prijs spreekt boekdelen: op 17 februari bedroeg de laagste offerte 315 dollar per ton, op 2 maart was dat 390 dollar. De regering besliste die aanbesteding te annuleren.

‘Andere graanproducerende landen kunnen op korte termijn niet het gat opvullen dat Rusland en Oekraïne laten vallen’, legt Abay uit. Een bijkomend nadeel van ­alternatieve bevoorrading uit landen als de VS, Argentinië of Australië zijn de veel hogere transportkosten. Nu de olieprijs ook sterk gestegen is, weegt dat des te meer door. Abay zegt dat het schaarsere aanbod hoe dan ook tot hogere prijzen zal leiden. ‘Dat zal belangrijke implicaties hebben op de ­begroting. Ook de economische groei zal moeten worden herzien.’

President Al-Sisi zei vorig jaar al dat de broodsubsidies handenvol geld kosten. Maar morrelen aan de streng gereguleerde broodprijs is voor Egyptische politici een gevaarlijke beleidskeuze. Het land heeft een geschiedenis van voedselrellen. Ook bij de Arabische lente in 2011 speelde de prijs van voedsel een rol: de strijdkreet waarmee president Hosni Moebarak werd verdreven luidde: ‘brood, vrijheid en sociale rechtvaardigheid’.

Volgens het Ifpri heeft het subsidieprogramma nadelen. Doordat brood bijna niks kost, wordt er veel verspild en eten de Egyptenaren onevenredig veel brood ten ­nadele van andere voedingsmiddelen. Abay: ‘Twee derde van de subsidies komt terecht bij huishoudens die niet echt arm zijn.’ Een hervorming van het programma kan zowel de positie van de armsten verbeteren als de financiële inspanningen van de overheid verlichten, denkt hij.

‘Op de vraag of de broodsubsidies houdbaar zijn, denk ik dat de meeste economen negatief zouden antwoorden’, schrijft Barnes. ‘Maar ik ben geen econoom, en ik zie wel hoe belangrijk brood is in het leven van de armen, die de meerderheid van de Egyptenaren uitmaken. De subsidie afbouwen is politiek heel lastig. Het gaat dus om meer dan economische calculaties.’ Dat beseft Caïro ter­dege. Eerder deze maand kondigde de regering aan dat er zware economische tijden aankomen, maar dat ‘de verkrijgbaarheid van basis­voeding’ prioritair zal blijven.