Tarwe en gerst zijn iets duurder dan vorig jaar, maar de prijzen zijn wel lager dan het vijfjaarlijks gemiddelde. Graantelers krijgen na seizoen 2016/‘17 ook in 2017/‘18 te maken met teleurstellende prijzen. Telers van brouwgerst profiteren wel van een hogere premie.
De graanprijzen blijven hangen op een teleurstellend niveau voor de akkerbouwers. In juni stegen de prijzen nog vanwege het warme en droge weer in Europa en de Verenigde Staten. Later zette een daling in, omdat wereldwijd voldoende graan wordt geoogst.

Balans opmaken

Nu de tarwe en gerst van het land zijn op het noordelijk halfrond en de maisoogst is begonnen, kan voorzichtig de balans worden opgemaakt. Het lijkt erop dat de akkerbouwers wereldwijd dit seizoen weinig betaald krijgen voor hun graan. Bij tarwe en gerst liggen de prijzen wat hoger dan half oktober vorig jaar, maar wel lager dan voorgaande jaren. De maisprijs laat dit seizoen een dieptepunt zien. Korrelmais is in bijna negen jaar niet zo goedkoop geweest op de wereldmarkt.

Tarwe is verreweg het belangrijkste graangewas in Nederland. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) noteerde eerder deze week € 170,50 per ton voertarwe, Rotterdam geleverd. Dat is weliswaar € 7,50 hoger dan in week 41 een jaar geleden. Maar de prijs ligt maar liefst € 17 onder het vijfjaarlijks gemiddelde in week 41 (€ 187,90).

Artikel gaat verder onder de foto.

De prijs van korrelmais bereikte eind augustus een dieptepunt. De IGC-prijsindex zakte onder de 160 punten. Dat was de laagste maisprijs op de wereldmarkt in bijna negen jaar. Foto: Hans Banus
De prijs van korrelmais bereikte eind augustus een dieptepunt. De IGC-prijsindex zakte onder de 160 punten. Dat was de laagste maisprijs op de wereldmarkt in bijna negen jaar. Foto: Hans Banus
Minder tarwe geteeld dan gedacht

In de eerste helft van juli zag het er beter uit voor de tarweprijs. Toen noteerde RVO.nl boven de € 180. De belangrijkste oorzaak was de droogte in de EU, de VS en Canada. Bovendien bleek eind juni dat de akkerbouwers in de VS en Canada veel minder tarwe telen dan eerder werd geschat. Het areaal in de VS van 18,6 miljoen hectare is het kleinste tarwe areaal sinds 1919. De akkerbouwers in Canada teelden dit jaar 9,1 miljoen hectare tarwe, het kleinste areaal in zes jaar. In Oekraïne werd begin juli de eerste tarwe geoogst, met 11% lagere hectareopbrengsten dan in 2016.

Rusland grootste exporteur

Maar vanaf de tweede helft van juli zakken de tarweprijzen langzaam richting het huidige niveau. Het werd vanaf begin juli groeizaam weer in de EU en de VS. En langzaam werd duidelijk dat Rusland een enorme hoeveelheid tarwe van de akkers gaat halen. De laatste schattingen gaan er van uit dat Rusland een record van meer dan 80 miljoen ton tarwe heeft geoogst. Daarvan komt bijna 33 miljoen ton beschikbaar voor de export. Als deze prognose uitkomt, wordt Rusland voor het eerst in de geschiedenis de grootste exporteur van tarwe in de wereld. Dat heeft wereldwijd een zwaar drukkend effect op de tarweprijs.

Lage koers roebel

Geholpen door een lage koers van de roebel loopt de export vanuit Rusland tot nu toe goed. Dat kan nog veranderen, bijvoorbeeld door een strenge winter die de logistiek in de war schopt. Of wanneer het conflict met Oekraïne weer oplaait. Of doordat de roebelkoers sterk gaat stijgen. Maar voorlopig drukken de uitpuilende tarwesilo’s in Rusland op de tarweprijs.

Voorraad drukt prijs

Wat ook op de tarweprijs drukt, is de grote voorraad in de wereld. Volgens het Amerikaanse ministerie van landbouw (USDA) produceert de wereld 745 miljoen ton tarwe dit seizoen 2017/’18. Dat is 7 miljoen ton meer dan de wereld nodig heeft, waardoor de tarwevoorraad in de wereld aan het eind van het seizoen groeit naar 263 miljoen ton. De wereld heeft nog nooit zo’n grote voorraad tarwe gehad. De eindvoorraad kan 35,7% van het verbruik dekken. De verhouding tussen eindvoorraad en verbruik is nog nooit zo hoog geweest. Vijf jaar geleden lag de stocks-to-use-ratio bij tarwe nog op 26%. Grote voorraden hebben een prijsdrukkend effect, omdat daarmee tegenvallers in de oogst kunnen worden opgevangen.

International Grains Council

Het prijsverloop van de RVO-notering voor tarwe is ook te zien in de prijsindex van de International Grains Council (IGC), een organisatie van 28 landen die veel graan verhandelen. De IGC berekent voor de belangrijkste graansoorten iedere dag een prijsindex (100 = prijspeil januari 2000), gebaseerd op diverse noteringen wereldwijd. Voor tarwe staat de index nu op 175 punten. Dat is weliswaar 10% boven het niveau van een jaar eerder, maar begin juli stond de tarwe index boven de 200 punten.

Beroerde maisprijs wereldmarkt

Ook bij korrelmais zit het de telers niet mee wat betreft de prijs. De RVO noteerde deze week € 165 per ton mais. Dat is weliswaar een paar euro boven de prijs van vorig jaar. Maar mais is wel € 19 per ton goedkoper dan het vijfjaarlijks gemiddelde in week 41. Op de wereldmarkt doet mais het nog beroerder. De IGC berekent voor mais een prijsindex van 163 punten. Eind augustus was de index onder de 160 punten gezakt. Dat was de laagste maisprijs op de wereldmarkt in bijna negen jaar.

Krimp maisvoorraad

De maisprijs staat dus meer onder druk dan de tarweprijs. Dat is opmerkelijk, omdat de beschikbaarheid van tarwe groter is dan van mais. De wereld produceert dit seizoen 2017/’18 meer tarwe dan het nodig heeft. Bij mais blijft de productie (1.033 miljoen ton) achter bij het verbruik (1.057 miljoen ton). Daardoor krimpt de maisvoorraad in de wereld (203 miljoen ton) aan het eind van dit seizoen naar de kleinste hoeveelheid in vier jaar. De stocks-to-use-ratio bij mais zakt naar 19,2%. De verhouding tussen eindvoorraad en verbruik was in vier jaar niet zo laag bij mais. Daarom is het opmerkelijk dat de maisprijs zo sterk onder druk staat.

Gerstprijs hoger

Bij gerst is de prijsvorming wisselender. De RVO noteert in week 41 met € 164 per ton voergerst € 10,50 hoger dan een jaar eerder, maar wel € 15 onder het vijfjaarlijks gemiddelde in deze week. Brouwgersttelers profiteren echter van een hogere brouwpremie. Deze premie van 1 à 1,5 cent per kilo compenseert de lage voergerstprijs. Op de wereldmarkt staat de gerstprijs er beter voor dan vorig seizoen. De IGC noteert een prijsindex voor gerst van 193 punten. Dat ligt net onder hoogste index in ruim twee jaar (196 punten). Overal in de wereld krimpt het gerstareaal, vanwege de lage prijzen van de laatste jaren. Door de kleinere productie dit seizoen, stijgt de IGC-prijsindex.

Graanoogst in Siberië eind september. Als de prognoses uitkomen, wordt Rusland voor het eerst in de geschiedenis de grootste exporteur van tarwe in de wereld. Dat heeft wereldwijd een zwaar drukkend effect op de tarweprijs. Foto: Reuters
Graanoogst in Siberië eind september. Als de prognoses uitkomen, wordt Rusland voor het eerst in de geschiedenis de grootste exporteur van tarwe in de wereld. Dat heeft wereldwijd een zwaar drukkend effect op de tarweprijs. Foto: Reuters
Groter areaal sojabonen

In tegenstelling tot het krimpende gerstareaal neemt het areaal sojabonen toe in de wereld. Gunstig weer zorgde ervoor dat de sojabonen dit seizoen goed groeien. De wereld blijft daardoor dik in de sojabonen zitten. Hogere oogstverwachtingen in Brazilië zetten de prijs van sojabonen eerder dit seizoen op een laag niveau. Daarnaast oogsten de telers in de Verenigde Staten naar verwachting een record aan sojabonen.

Consumptie soja stijgt

Samen met Brazilië voorziet de VS de wereldmarkt van sojabonen. Hierdoor hebben ontwikkelingen in deze landen veel invloed op de wereldmarkt. Het USDA gaat uit van een Amerikaanse sojaproductie van 121 miljoen ton voor seizoen 2017/’18. Voor Brazilië is dat 107 miljoen ton. Wereldwijd wordt een productie van 348 miljoen ton verwacht. Omdat de consumptie van soja stijgt in de wereld, veranderen de eindvoorraden niet veel ondanks de hogere productie. Daarom gaat de sojaprijs vanaf eind augustus stapsgewijs wat omhoog.

Productie soja lager dan verbruik

De productie van sojabonen was in seizoen 2015/’16 lager dan het verbruik, waardoor de wereldvoorraden moesten worden aangesproken. Het seizoen erna was de productie hoger dan het verbruik. Daardoor zakte de IGC-prijsindex voor sojabonen in februari 2016 naar een dieptepunt van 164 punten. Zo’n laag niveau is daarna niet meer bereikt. Nu ligt de index op 191 punten. Maar dat is wel 3% lager dan vorig jaar half oktober en maar liefst 17% lager dan het vijfjaarlijks gemiddelde in deze tijd van het jaar. Dat ligt op 230 punten.

China wispelturig

Dat de sojabonenprijs zoveel fluctueert, komt voornamelijk doordat slechts zo’n 5,8 weken aan voorraad beschikbaar is in de wereld. Ook China speelt een rol in de schommelingen. Het land vraagt de ene keer sojabonen, om vervolgens een te duur gekochte aankoop te annuleren. China is de grootste importeur van sojabonen, met zo’n 95 miljoen ton in dit seizoen. Zo’n grote inkoper kunnen handelaren niet negeren.

Teleurstellende prijsvorming

Al met al verloopt seizoen 2017/’18 wat betreft prijsvorming tot nu toe teleurstellend voor de graan- en sojatelers in de wereld. Pas als de oogst voor volgend seizoen 2018/’19 tegen dreigt te vallen, zit er voor de akkerbouwers een prijsstijging in het vat. Maar dat wordt op zijn vroegst in het voorjaar van volgend jaar duidelijk. Voorlopig is het even doorbijten voor de telers met deze lage prijzen.

Mede-auteur: Annet Smale

Jan Engwerda

Redacteur akkerbouw

Bron Boerderij