In de afgelopen maanden is de graanmarkt geëxplodeerd. Op de diverse beurzen stegen de prijzen van maal- en voertarwe en maal- en voergerst fors. Prijzen van 275 tot 300 euro per ton zijn momenteel eerder normaal dan uitzondering. De prijs voor brouwgerst is nog forser gestegen. Zo doet brouwgerst op de markt in het Franse Creil en aan de Moezel deze week 345 tot 360 euro per ton. Een stijging van 8 euro binnen een week. Op de Duitse groothandelsmarkt in Mannheim ging de brouwgerst van de hand voor 365 tot 375 euro per ton en in Zuidwest-Duitsland beuren de telers, volgens de Landwirtschaftskammer van Rijnland-Palts, momenteel tussen de 320 en 325 euro per ton af bedrijf.

Hoofdoorzaak van deze prijsexplosie is een groot tekort aan brouwwaardige gerst in heel Europa. Er is minder brouwwaardige gerst beschikbaar dan de brouwers nodig hebben. Daarnaast blijft ook China volop brouwgerst kopen in met name Frankrijk. Een jaar geleden schommelde de brouwgerstnotering rond die van voergerst van 200 euro per ton.

Oogst 2022

Niet alleen voor de brouwgerst in de schuur maar ook voor de oogst van 2022 worden nu reeds aanzienlijk hoge prijzen geboden. Volgens de Landwirtschaftskammer Rheinland-Pfalz bieden handelaren op de Franse groothandelsmarkt in Creil momenteel al 266 euro per ton voor de brouwgerst van de oogst 2022. In de Zuidwest-Duitse handelscentra wordt voor de brouwgerst van de nieuwe oogst momenteel tussen de 245 en 260 euro per ton geboden.

Aart den Bakker van Agrifirm herkent de huidige situatie op de Europese brouwgerstmarkt, al is hier volgens hem (nog) geen sprake van de bovengenoemde prijsexcessen. Den Bakker: „Het klopt. Momenteel is er heel weinig brouwgerst te koop. Ook bij de boeren ligt weinig of geen brouwgerst in de schuur. Die liggen vol met tarwe.” Agrifirm collecteert de brouwgerst stevast tijdens de oogstperiode om deze vervolgens te verkopen aan de mouterijen/brouwerijen. In tegenstelling tot de maal- en voertarwe vindt er op de diverse markten geen prijsvorming plaats van brouwgerst „Aan brouwgerst worden steeds specifieke eisen gesteld. Eisen die de prijsvorming bemoeilijken. Eisen op het vlak van ras, volgerstpercentage, eiwitgehalte en gezondheid. Het zijn juist deze diverse aspecten die mede de prijs bepalen”, legt Den Bakker uit.

Ongunstige weersomstandigheden

Dit jaar is de brouwgerstopbrengst aanzienlijk lager uitgevallen. Daar zijn volgens Den Bakker meerdere oorzaken voor aan te wijzen. „Door de coronapandemie en de daarop volgende lockdown daalde in 2020 de bierconsumptie fors en ontstond er een groot brouwgerstoverschot. Hierdoor, en in combinatie met het mooie najaarsweer in 2020, hebben de akkerbouwers meer wintergranen ingezaaid en was er in het voorjaar 2021 minder ruimte voor zomergranen.”

Naast een kleiner areaal zorgden de minder gunstige weersomstandigheden in 2021 voor lagere hectare-opbrengsten en kwaliteitsproblemen. „Aanzienlijk meer partijen zijn afgekeurd omdat ze niet voldeden aan de minimale brouweisen. Daarnaast is de bierconsumptie de afgelopen maanden weer gestegen, wat zorgt voor een grotere vraag naar brouwgerst.”

Triligran

Profiteren de brouwgersttelers van deze fors gestegen noteringen? Dit is afhankelijk van de wijze van verkoop. Telers die in een pool zitten profiteren van de gestegen graanprijzen. Telers die hun brouwgerst tegen de dagprijs in augustus hebben verkocht niet. De brouwgersttelers/leden van de graancoöperatie Triligran, die de gerst exclusief telen voor de Gulpener Bierbrouwerij, profiteren er deels van. Al jaren ontvangen zij een prijs met een toeslag die gekoppeld is aan de tarweprijzen. Daartoe wordt de gemiddelde tarwenotering in de periode september-december genomen. Triligran-voorzitter Jos Keijbets: „Begin december stellen we deze prijs vast. Gezien de noteringen op de graanmarkten in de afgelopen maanden beuren onze telers ook een hogere prijs voor hun brouwgerst. Deze is waarschijnlijk niet zo hoog als de excessen die nu voor brouwgerst worden betaald. Onze telers kiezen voor zekerheid. We hoeven bovendien niet jaarlijks te gaan onderhandelen.”

Triligran levert dit jaar in totaal 1.400 ton brouwgerst aan de Gulpener Bierbrouwerij. Daarmee kunnen de telers niet geheel voldoen aan de eerdere vraag van 1.600 ton. „Gezien de huidige corona-ontwikkelingen en de hieruit voortvloeiende gevolgen voor evenementen en de horeca (lagere bierconsumptie) komt ons lager aanbod de brouwerij waarschijnlijk nu niet slecht uit.”

Kwaliteit

De kwaliteit van de geoogste brouwgerst valt volgens Keijbets, gezien de teeltomstandigheden dit jaar, uiteindelijk nog mee. „Er zijn wat partijen afgekeurd vanwege een te hoog eiwitgehalte. Ook de oogstomstandigheden waren verre van optimaal. Dit jaar was het oogsten tussen de buien door. Dit had uiteraard gevolgen voor het vochtgehalte. Op dergelijke wijze graan oogsten is nooit goed.” Dat het aanbod van brouwgerst krap zou worden, had Keijbets deze zomer al door. „Onze biologisch geteelde gerst gaat steeds rechtstreeks naar de mouterij. De kwaliteit ervan was matig. Desondanks gaf de mouterij aan deze toch te accepteren, met het oog op het slechte aanbod.”

Een van de redenen voor de sterke stijging van de Europese brouwgerstprijzen is, afgezien van de algemene opleving van de graanprijzen, waarschijnlijk de betrekkelijk zwakke kwaliteit van de laatste zomergerstoogst. De brouwers krijgen daardoor minder moutbare gerst aangeboden dan ze nodig hebben. De regenachtige zomer heeft aanzienlijke schade toegebracht aan de zomergerst. Een aanzienlijk deel van de oogst in West- en Noord-Europa is daardoor slechts van voederkwaliteit.

Daarnaast hebben de Franse akkerbouwers aanzienlijk minder zomergerst geteeld dan in 2020. En bovendien van mindere kwaliteit. Ze teelden circa 620.000 ton minder zomergerst. In Duitsland is sprake van een vergelijkbare situatie wat betreft kwaliteit en kwantiteit. In totaal is 1,55 miljoen ton zomergerst geoogst. Dat is 440.000 ton minder dan in 2020.

Duitse brouwers afhankelijk van import

Volgens gegevens van BLE hebben de Duitse brouwerijen tussen 1,55 en 1,65 miljoen ton brouwwaardige gerst nodig. In de afgelopen jaren was gemiddeld 1 miljoen ton van de Duitse zomergerstoogst geschikt om bier van te brouwen. Gezien de kwaliteitsproblemen is er dit jaar nog minder brouwgerst van de Duitse akkers beschikbaar. Dit betekent dat de Duitse brouwers afhankelijk zijn van invoer. Echter Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk en andere belangrijke exporteurs hebben zelf een vrij groot tekort. Bovendien zijn China en andere importeurs op de markt actief. Zij betalen zeer hoge prijzen voor Europese brouwgerst.