De sojateelt komt in ons kikkerlandje niet echt van de grond. En dat komt met name door ons grillige klimaat. Je zou verwachten dat hierdoor een waarschuwingslampje gaat branden voor de Nationale Eiwitstrategie. Het tegendeel is waar: de plannen voor eiwitteelt in Nederland worden steeds ambitieuzer.

10.000 hectare soja op de Nederlandse akkers zodat we minder afhankelijk zijn van geïmporteerde soja. Dat was de torenhoge ambitie van de Soja Green Deal, een afspraak tussen coöperatie Agrifirm, de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu en de noordelijke provincies. Vier jaar later staat de teller op een schamele 140 hectare en lijkt ‘nedersoja’ op grote schaal een droom die niet meer uitkomt.

Onvoldoende rendement

Een rendementsverhoging zou nog een goed vervolg kunnen geven aan de Nederlandse sojateelt. Autark Energy Systems onderzocht samen met het biotechnologisch bureau Mycelco of mycorrhiza hieraan een bijdrage kan leveren. Van deze schimmel is bekend dat hij de plant helpt om voedingsstoffen uit de bodem op te nemen en zo de groei bevordert.

De teeltrisico’s zijn te groot, waardoor het voor agrariërs nu economisch niet aantrekkelijk genoeg is om soja te verbouwen

Voor hun meerjarige project SoMyCo voegde het consortium op verschillende percelen in de Veenkoloniën een mycorrhiza-coating toe bij het soja zaaigoed. Dit verhoogde inderdaad de teeltopbrengst, maar niet genoeg om het verbouwen van soja ook economisch rendabel te maken voor agrariërs. De oorzaak hiervan is te herleiden naar ons instabiele klimaat en specifiek de natte herfst.

Andersoortige verwerking

In het project werd ook onderzocht of agrariërs economisch meer uit soja zouden kunnen halen door het zelf te verwerken tot olie en een eiwitbrok. Middels koudeperstechnologie op een mobiele werkingsunit konden de sojabonen binnen het eigen bedrijf worden opgewaardeerd naar olie en eiwit voor menselijke of dierlijke consumptie.

Uit een analyse van de waardeketen blijkt dat op de Nederlandse markt effectief alle in Nederland verbouwde soja voor een goede prijs naar de humane consumptie gaat. Dit komt door de sterke stijging van de vraag naar melkvervangende sojaproducten. Ondertussen zijn (en blijven) de veehouders in het voerrantsoen van hun dieren de grootverbruikers van geïmporteerde soja.

Mismatch

Uitgaande van de afgelopen jaren moeten we concluderen dat soja telen in eigen land ons niet minder afhankelijk maakt van geïmporteerde soja. De teeltrisico’s zijn te groot, waardoor het voor agrariërs nu economisch niet aantrekkelijk genoeg is om soja te verbouwen. De akkerbouwers richten zich daarom weer op gewassen als tarwe.

Natuurlijk bestaan er mogelijkheden om in de toekomst betere resultaten te boeken dankzij nieuwe sojarassen of een rasveredeling dat past bij ons klimaat. Maar of dat echt gaat helpen? Europese rapportages laten zien dat de sojaproductie nu ook afneemt in landen als Roemenië en Frankrijk, waar het klimaat stabieler en geschikter is en veel grotere arealen worden ingezaaid.

Filips G.H. Jager is via zijn bedrijf Autark Energy Systems betrokken bij het project SoMyCo waarin onderzoek wordt gedaan naar de mogelijkheden mycorrhiza’s in te zetten voor teeltverbetering.