Recordprijzen graanpools blijven uit
Graanpools betaalden beter uit, maar het resultaat viel toch tegen omdat verwachtingen hoog waren.
De graanpools kenden een opmerkelijk jaar. De netto-uitbetalingen over de oogst van 2018 zijn de hoogste in 5 jaar tijd, maar stellen toch teleur. De oorzaak: het uitblijven van recordhoge prijzen, die net na de oogst 2018 zeer realistisch leken.
Balen persen bij het bedrijf van de familie Dekker in Raamsdonk (N-Br.). De oogst kon onder zeer goede weersomstandigheden worden afgerond -foto: Peter Roek.
Balen persen bij het bedrijf van de familie Dekker in Raamsdonk (N-Br.). De oogst kon onder zeer goede weersomstandigheden worden afgerond -foto: Peter Roek.
De droogte zou in de EU leiden tot lagere hectare-opbrengsten, zo werd voorspeld en Rusland zou minder gaan exporteren. Die voorspellingen kwamen niet uit. Er volgde een zwakke tweede helft van het verkoopseizoen en dat drukte de uiteindelijke uitbetalingen.
Hoogste nettoprijs ligt € 40 hoger
In de vergelijking over de oogst 2018 is netto € 191,50 per ton de hoogste poolprijs. Ter vergelijking: vorig jaar was de hoogste nettoprijs € 151,50. De pool die € 191,50 kon uitbetalen (AgruniekRijnvallei) profiteerde door de systematiek optimaal van de poolperiode met de hoogste prijzen: de herfst.
Ook was bij deze pool weinig problematiek met de afzet: alle graan gaat rechtstreeks naar de eigen fabriek. Bij andere pools was het meer zoeken naar goede verkoopkansen. Sommigen spreken van een ‘stroperige’ afzet.
Dat kwam onder meer door de lage maisprijs. Daardoor gaf de voerindustrie de voorkeur aan mais boven tarwe, of koos die voor gerst toen dat goedkoper werd. Daarnaast speelt de afname van de veestapel en daarmee de dalende vraag een rol, zo geeft een poolbeheerder aan.
Door de droge omstandigheden waren er veel partijen met minder dan 15% vocht
Boerderij zet jaarlijks de uitbetalingen van graanpools op een rij. Omdat de pools vaak nog kosten en vergoedingen doorberekenen, geeft de hoogste poolprijs niet automatisch de hoogste uitbetaling. Voor een duidelijk overzicht vermeldt Boerderij alleen de uitbetaling voor partijen met een vochtgehalte van 15%.
De pools melden dat over oogst 2018 veel kilo’s meer zijn afgerekend dan er zijn geleverd, meldt een collecteur. Door de droge omstandigheden waren er veel partijen met minder dan 15% vocht. Bij een partij van bijvoorbeeld 12% vocht wordt dan 3% extra afgerekend om tot het gemiddelde van 15% te komen.
Aan de andere kant werden nergens droogkosten gemaakt voor te natte partijen.
Voor voergerst werd in poolverband als hoogste nettoprijs € 182,50 per ton betaald. Brouwgerst leverde maximaal een netto uitbetaling van € 190 per ton op.
Uitstekende kwaliteit
De kwaliteit van de partijen tarwe en gerst was door de weersomstandigheden vrijwel overal uitstekend. Alle pools melden hectolitergewichten van 79 of hoger, met uitschieters naar 86 of 87. De handelsnorm voor het hectolitergewicht (hl-gewicht)ligt op 72-73.
Ziektedruk in de vorm van fusarium of gele roest bleef overal achterwege. Door de hoge kwaliteit kon over de oogst in heel Nederland brouwwaardige gerst worden geteeld. Goede kwaliteit levert bij veel pools premies op.
De droogte had meer voordelen. De oogst begon zo’n 3 weken eerder en werd zonder regenonderbrekingen afgewerkt. Dat zorgde ook voor een gelijkmatige aanvoer bij de afleverlocaties.
De droogte had een negatieve invloed op de opbrengst per hectare. Dat verschilde overigens lokaal sterk, geven collecteurs aan. Over het algemeen was de opbrengst in het noorden beter dan in het zuiden. In Friesland en Noord-Holland werd gemiddeld 9 tot 10 ton per hectare wintertarwe geoogst, in de zuidelijke provincies was dit gemiddeld 9 ton.
Het CBS gaf voor de oogst van 2018 een inschatting van 9,1 ton opbrengst per hectare. Dit viel dus nog mee, ook omdat de meest droogtegevoelige gronden (zoals Drenthe) vroeg in het voorjaar nog wat regen hadden.
Bij zomergraan was de hectareopbrengst wél op veel plaatsen lager. Dat kon tot wel 2 ton per hectare aan opbrengst schelen. Zomergerst was juist meer ingezaaid, vooral door telers in het noorden. Zij kozen in het erg natte najaar van 2017 voor de inzaai van zomergerst. Als alternatief voor wintertarwe dat door de vele neerslag moeilijk te zaaien was.
Oogst van wintertarwe in het Groningse Woldendorp. Vrijwel alle partijen konden zeer droog worden afgeleverd – foto: Jan Willem van Vliet.
Oogst van wintertarwe in het Groningse Woldendorp. Vrijwel alle partijen konden zeer droog worden afgeleverd – foto: Jan Willem van Vliet.
Een extra kostenpost voor een aantal pools was dat in de herfst nauwelijks vervoer over water mogelijk was door lage waterstanden. De capaciteit bij de scheepvaart daalde en omdat voor vervoer over land moest worden gekozen, stegen de kosten.
Scheepsvervoer: extra kosten
De droogte leidde in het najaar van 2018 tot lage waterstanden. Hierdoor konden binnenvaartschepen minder lading vervoeren. Voor sommige pools had dit nadelige gevolgen.
Soms was scheepvaart noodzakelijk, wat hogere kosten met zich meebracht. Anderen kozen voor wegvervoer. Dat is normaal gesproken duurder, maar was nu de betere optie.
CZAV is voor 90% van zijn graan aangewezen op scheepsvervoer. “Het gaat om grote volumes die op industrielocaties moeten worden afgezet”, zegt Jurriaan Visser. Hij schat dat de kosten door capaciteitsproblemen bij schepen tot enkele euro’s per ton scheelden op de poolprijs.
Minder verkocht in herfst en vroege winter
Bij Agrifirm speelden eveneens transportproblemen in de afvoer via water. In de herfst en vroege winter kon een periode minder worden verkocht, aldus manager granen Aart den Bakker.
CAV Agrotheek meldt dat ze 80% van de graanpartijen in de kop van Noord-Holland normaal gesproken over water vervoert. Deze pool koos ervoor alleen gebruik te maken van landtransport, waardoor er geen nadeel was van de hogere scheepstarieven.
“Als we alles over het water hadden vervoerd, had dit de transportkosten verdubbeld”, vertelt Jeroen de Schutter van CAV. Pools die geen gebruik maken van watertransport – zoals Pars en Poldergraan – hadden geen extra kosten door de problemen met de waterstand, maar voordelen leverde dit ook niet op.
Verschillende partijen
AgruniekRijnvallei in Waardenburg (Gld.) heeft een lange pool (40 weken) voertarwe zonder voorverkoop waarvoor € 193 per ton wordt uitbetaald. Daarnaast is er een korte pool voertarwe die 10 weken loopt. Daarvoor wordt eveneens € 193 per ton wordt uitbetaald. Voor voergerst betaalt het bedrijf € 184 per ton.
CAV Agrotheek in Wieringerwerf (N.-H) heeft een uitbetalingsprijs van € 185 voor een ton voertarwe. Voor voergerst krijgt de teler € 180 per ton uitbetaald. Voor de oogst 2018 was het verkoopmoment allesbepalend,
Poldergraan in Biddinghuizen (Fl.) betaalt voor een ton voertarwe in de korte pool (juli tot en met december 2018) een poolprijs van € 189. In de lange tarwepool bedraagt de uitbetaling € 176 per ton voertarwe zonder voorschot en € 173 per ton met voorschot.
De telers die voertarwe leverden aan George Pars graanhandel in Sint Jacobiparochie (Fr.) ontvingen hiervoor € 193,75 per ton in de lange pool zonder voorschot. Voor maaltarwe betaalde de pool zonder voorschot € 196,75 per ton uit.
Agrifirm Plant in Apeldoorn (Gld.) noteert in de basispool baktarwe zonder voorschot € 186,95 per ton. Telers die deelnemen aan een van de projecten van Agrifirm, komen op een hoger bedrag. Een ton brouwgerst zonder voorschot levert over oogst 2018 een uitbetaling op van € 199,75.
Tarwe wordt opgeslagen bij een locatie van CZAV. De kwaliteit van het geleverde graan was vrijwel overal hoog – foto: Peter Roek.
Tarwe wordt opgeslagen bij een locatie van CZAV. De kwaliteit van het geleverde graan was vrijwel overal hoog – foto: Peter Roek.
CZAV in Wemeldinge (Z.) betaalde over de oogst 2018 voor baktarwe € 179, voor maaltarwe € 177 en voor voertarwe € 172 per ton uit. In gerst wist CZAV een klein deel te verkopen als brouwgerst, waarvoor € 180 per ton werd uitbetaald. Voor voergerst was die prijs € 157,50.
Lees hier het volledige Boerderij-artikel over de graanpools.
Prijsniveau gerst overstijgt tarwe
Op de beurzen lag de notering van gerst afgelopen winter soms hoger dan die van tarwe. De vraag naar gerst was groot, terwijl de Europese tarwemarkt stagneerde door onder meer goedkopere Russische tarwe.
Doorgaans volgt de gerstnotering die van tarwe, maar tussen eind vorig jaar en begin 2019 was gerst tijdelijk duurder. Op de beurs in Groningen bleef de gerstnotering vanaf eind november tot half januari staan op € 211 per ton voergerst.
De notering voor voertarwe lag medio november tot eind december 2018 op € 208 per ton, waarna de notering nog € 1 omlaag ging. De tarwenoteringen gingen medio februari in duikvlucht en trokken gerst mee.
De tarweprijzen ontwikkelden zich ten opzichte van voorgaande jaren opvallend vanaf de periode vóór de oogst van 2018. Eind juni noteerde de beurs in Middenmeer € 170 voor een ton voertarwe.
In augustus ontstond een positieve stemming. De Europese Commissie voorspelde lagere oogstopbrengsten in Europa en Australië door warm weer. Ook Rusland zou minder exporteren om de prijzen op de lokale markt te stabiliseren. De verwachting was dat prijzen door schaarste tot in het nieuwe jaar nog verder opwaarts zouden gaan.
Stroeve EU-graanexport
Dat pakte anders uit: de graanexport vanuit de EU liep stroef door de hoge graanprijzen. Bovendien bleken weinig oogsten in de EU te mislukken en verdrong Rusland de EU op de markt met goedkopere tarwe. Mais was intussen goedkoper dan tarwe en dus aantrekkelijker voor de voerindustrie. Ook was er mondiaal nog voldoende voorraad. Dit alles drukte de prijzen.
Vanaf half februari stortten de tarweprijzen in. Voertarwe noteerde in week 7 in Emmeloord nog € 201, een week later was dit gedaald naar € 194. Verder naar het voorjaar toe daalden de prijzen verder.
Hieraan lagen allerlei ontwikkelingen op de wereldmarkt ten grondslag: de vlotte inzaai van zomergraan in de EU en rond de Zwarte Zee, een goede groei van graan in de VS. Bovendien worden voor dit jaar goede oogsten verwacht.
Terwijl de export van tarwe uit de EU stagneerde, groeide de Europese uitvoer van gerst. In het seizoen tot medio februari voerde de EU 3,5 miljoen ton gerst uit, een stijging met 17%. Vooral vanuit China leek meer vraag te komen.
Met de duikeling van tarwe daalde echter ook de gerstprijs weer. Frankrijk bracht ineens veel gerst op de markt, terwijl de vraag vanuit China bleek tegen te vallen. Daarnaast waren de verwachtingen voor de nieuwe oogst in de gerstproducerende regio’s gunstig.
Meer rogge, minder haver
De overige granen in Nederland zijn beperkt van omvang. Het beteelde areaal rogge was in 2018 1.599 hectare, een stijging van 6,8% ten opzichte van 2017, zo blijkt uit CBS-gegevens.
Ter vergelijking: in Nederland stond in 2018 ruim 96.000 hectare wintertarwe. Het aantal hectares haver daalde met 3,2% ten opzichte van een jaar eerder, naar 1.447 hectare. Het grootste deel van de haver en rogge gaat naar de voerindustrie.
Het areaal korrelmais groeide vorig jaar met ruim 12% tot 9.745 hectare. Op lichte gronden heeft korrelmais een hogere opbrengst dan tarwe. Wel lagen de hectareopbrengsten in 2018 door de aanhoudende droogte fors lager: 7 ton per hectare tegenover 13,5 ton per hectare in 2017.
Bron Boerderij