Het akkoord kwam er na druk op de oorlogvoerende landen om de veilige uitvoer over zee van Oekraïens graan mogelijk te maken. Aangezien Oekraïne en Rusland grote graanexporteurs zijn, vreesden de VN voor wereldwijde voedseltekorten als gevolg van de oorlog. Tal van schepen hebben sinds de zomer tarwe, mais en andere graansoorten vervoerd via een coördinatiecentrum in Istanbul.

Moskou hamerde er intussen steeds op dat er wel maatregelen tegenover moesten staan om de export van Russisch graan te waarborgen. Rusland schort de deal nu op vanwege nachtelijke droneaanvallen die Oekraïne met Britse hulp zou hebben uitgevoerd op graanschepen bij Sebastopol op de door Rusland ingelijfde Krim. Daardoor liep volgens Rusland een mijnenveger lichte schade op. Moskou wil de operatie bespreken in de VN-Veiligheidsraad.

De stafchef van de Oekraïense president Volodimir Zelenski beschuldigde Rusland na de explosies op de Krim van ‘chantage’ en ‘verzonnen terreuraanslagen’. Londen zegt niet betrokken te zijn geweest bij de actie.

VN woensdag nog optimistisch

De VN heeft inmiddels gehoord van het Russische besluit en heeft contact met Moskou. De deal heeft positief gewerkt voor miljoenen mensen over de hele wereld, aldus een woordvoerder. Die riep alle betrokkenen op het akkoord in stand te laten. VN-noodhulpcoördinator Martin Griffiths was woensdag nog ‘relatief optimistisch’ dat de overeenkomst tot na half november zou worden verlengd.

Eerder op de dag meldde de Russische minister van Landbouw de komende vier maanden tot 500.000 ton graan te willen leveren aan arme landen, met hulp van Turkije. Slechts 3 procent van het voedsel dat wordt geëxporteerd in het kader van de graandeal zou naar de armste landen zijn gegaan.