Om orde te scheppen in het woud van voorwaarden dat was ontstaan in de uienhandel, zijn de algemene handelsvoorwaarden zaaiuien – AVZ genaamd – afgelopen zomer vernieuwd. LTO Nederland en GroentenFruit Huis hebben hiervoor werkgroepen van telers en handelaren in het leven geroepen.

Vlotte en heldere afhandeling van de in- en verkoop van zowel zaai- als plantuien was het doel. Daaruit rolde een handzaam boekje op A5-formaat. Met de omschreven praktische richtlijnen kunnen discussies op een boerenerf worden voorkomen en conflicten opgelost.

De oude AVZ dateerde uit 2006, maar is in de loop der jaren ondergesneeuwd door eigen handelsvoorwaarden door partijen in de uiensector. Dat zorgt voor onduidelijkheden in de markt over voorwaarden, rechten en plichten voor zowel koper als verkoper.

Tarrering opgefrist

Onduidelijkheid bijvoorbeeld over tarrering. Wat is een representatief monster voor het tarreren en hoe wordt dit correct beoordeeld? Nieuw is het begrip uitraaptarra. Dit zijn: uien die niet intact zijn, kale uien (meer dan 10% vlezige rokken zichtbaar), vreemde bestanddelen, vorst- en hagelschade, onvolgroeide uien, dikhalzen en zaadstengels, misvormingen (waaronder schot), aantasting door ziekte of parasieten, kluiten en overige afwijkingen die niet tot klasse II behoren.

Wanneer is schot onacceptabel en wanneer spreek je over kale uien?
Dat staat allemaal omschreven in de nieuwe AVZ. Als partijen er met het AVZ-boekje in de hand toch niet uitkomen, kunnen deze geschillen worden gemeld bij het Arbitragebureau; het Instituut voor Agrarisch Recht (IAR) in Wageningen.

Voorbeeld van een conflict:

Een voorbeeld van zo’n conflict staat omgeschreven op de website van Scholtens Advocaten. Hieruit blijkt het belang van een AVZ. In het voorbeeld, daterend uit 2011, hebben uienverkoper en koper een afnamecontract gesloten voor vijf volle vrachtwagens gele uien van zo’n 35.000 kilo per vrachtwagen. In het contract is een clausule opgenomen met prijskorting bij bepaalde tarrapercentages. Bij 20% tarra heeft de koper het recht op afkeuring. Voor de overige, niet in het contract genoemde zaken, gelden de Algemene voorwaarden Zaaiuien (AVZ).

… Koper keurt twee vrachtwagens uien af

Na afname van twee vrachtwagens uien ontvangt de verkoper een brief van de koper waarin deze stelt dat hij de afgenomen partijen heeft afgekeurd. De uien zijn door hem getarreerd op 27,6% en 32,1%. De koper doet daarom een beroep op de 20%-clausule. Hij wil niet betalen en ook de overige partijen niet afnemen.

… De verkoper gaat niet akkoord met afkeuring uien

De verkoper gaat niet akkoord. Hij is verbaasd over de afkeuring, omdat eerder geleverde uien uit dezelfde box een lager tarra-percentage hadden. Ook had de koper op basis van de AVZ direct na de eerste vracht moeten weigeren en de verkoper de gelegenheid moeten geven om het tarra-percentage terug te brengen tot onder de 20%. Taxateurs buigen zich over de resterende uien in de loods. De taxateur van de verkoper komt op gemiddeld 18% tarra, die van de koper komt op bijna 30% tarra.

… Dankzij nieuwe handelsafspraken teler niet de pineut

Dankzij de AVZ is de teler niet de pineut. De Arbitragecommissie oordeelt en gaat mee met het verweer van de verkopende partij. Het taxatierapport van de koper wordt afgekeurd, omdat het daarin vastgestelde tarrapercentage niet goed is onderbouwd. De koper moet de schade aan de verkoper vergoeden.

Eerlijk en reëel

Daarom zijn LTO Nederland en GroentenFruit Huis rond de tafel gaan zitten om eerlijke, reële en praktische voorwaarden op te stellen die passen bij de kwaliteitsambitie van de Hollandse ui. Deze gelden vanaf 1 juli 2019, voor zowel zaai- als plantuien.

Naast duidelijke omschrijvingen zoals kwaliteit van veldgewas uien, tarra, grond en praktische zaken zoals het wegen en termijnen voor koopbevestiging, betaling en risico-overdracht, zijn definities opgenomen van schot (spruitvorming) en kale uien. Ook tarrakorting en -premie komen aan bod.

Bijzondere voorwaarden als prijs, tijdstip van levering, bodemonderzoek en stikstofgebruik zijn zo individueel dat ze afzonderlijk in contracten tussen teler en afnemer moeten worden opgenomen.