KOERSEN AARDAPPELEN

De Nederlandse agrarische sector neemt in de wereld een toppositie in. De productie van en de handel in landbouwproducten maakt dan ook een belangrijk deel uit van onze economie. De landbouwsector wordt gekenmerkt door sterke wisselingen in de productie en dus in prijzen. Dit brengt kansen, maar ook risico’s met zich mee. Al sinds de zeventiende eeuw trachten veehouders en akkerbouwers, de producenten van agrarische producten, hun risico’s te beperken door het afsluiten van termijntransacties: futures. Wereldwijd wordt er gebruik gemaakt van termijnmarkten om de prijsrisico’s af te dekken. Inmiddels hebben ook banken en standsorganisaties zoals LTO het nut en gebruik van de termijnmarkten ingezien. Voor aardappelen, varkens,biggen en tarwe is dit mogelijk op de EEX in Leipzig. Deze beurs richt zich als enige in Europa op de agrarische markten. De handel vindt plaats in gestandaardiseerde contracten die afgewikkeld worden d.m.v Cash-settlement, er vindt dus geen fysieke levering plaats.Gestandaardiseerd wil zeggen dat de contracthoeveelheid, kwaliteit en maand van levering vaststaan. De prijs wordt door vraag en aanbod in de markt bepaald. Termijncontracten kunnen door akkerbouwers, veehouders en handelaren worden afgesloten als verzekering(hedging) om prijsrisico’s af te dekken. Daarnaast kunnen termijncontracten worden gebruikt als belegging.

Een future is een overeenkomst tot koop of verkoop van een goed of een financiële waarde die op een bepaald tijstip in de toekomst door de verkoper aan de koper moet worden geleverd. Dit tegen een prijs die bij het aangaan van het contract wordt vastgelegd. Op de futures markt van de EEX in Leipzig worden futures verhandeld op diverse producten zoals aardappelen, tarwe, varkens en biggen. De waarden waarop de futures zijn gebaseerd, noemen we de onderliggende waarde. Hoe werkt een future? Een belegger kan een future kopen dan wel verkopen door een order te plaatsen bij een tussenpersoon (bijvoorbeeld De Vries & Westermann B.V.). Een belegger die een future koopt, doet een openingsaankoop. Hierdoor creëert hij een longpositie, een ander woord voor kooppositie. De belegger heeft op een tijdstip in de toekomst (de afloopmaand), de onderliggende waarde van de future gekocht. De afwikkeling vindt plaats aan het eind van de looptijd of als de kooppositie vroegtijdig wordt verkocht (sluitingsverkoop) door middel van verrekening in geld. De koper van de future maakt winst als de koers van zijn future stijgt en verlies als zijn future daalt t.o.v. zijn aankooprijs. Een belegger die een future verkoopt, doet een openingsverkoop. De belegger kan dus een future verkopen, zonder dat hij eerst een future heeft gekocht. Hierdoor creëert hij een shortpositie, een ander woord voor verkooppositie. De belegger heeft op een tijdstip in de toekomst de onderliggende waarde van de future verkocht. De afwikkeling vindt plaats aan het eind van de looptijd of als de verkooppositie vroegtijdig wordt teruggekocht (sluitingskoop) door middel van verrekening in geld. De verkoper van de future maakt winst als de koers van zijn future daalt en verlies als zijn future stijgt t.o.v. zijn verkooprijs.

Stel dat een teler in juni op de termijnmarkt 10 contracten (250 ton) voor levering april heeft verkocht voor EUR 14,= PER 100 KG. ” I) Indien de prijs op de termijnmarkt in de leveringsmaand (april) EUR 10,= noteert, betekent dit dat de dagprijs op de effectieve markt ook circa EUR 10,= is. De teler koopt zijn termijncontracten terug tegen een prijs van EUR 10,= per 100 kg en boekt hiermee een winst van EUR 4,= per 100 kg op de termijnmarkt. Hij verkoopt zijn partij aardappelen voor de nagenoeg gelijke prijs (EUR 10,=) via de gangbare afzetkanalen. De prijs die de teler voor zijn product heeft gemaakt is dan netto de prijs waarvoor hij aanvankelijk had verkocht op de termijnmarkt. In feite boekt hij EUR 4,= winst op de termijnmarkt, hetgeen bij de effectieve prijs opgeteld kan worden, waardoor hij netto EUR 14,= vangt. De teler heeft dus zijn prijsrisico (daling) uitgesloten door te verkopen op de termijnmarkt. Zijn prijs is op het moment van afsluiten van de termijncontracten al vastgelegd. II) Indien de prijs op de termijnmarkt in de leveringsmaand EUR 18,= noteert, betekent dit dat de dagprijs op de effectieve markt ook circa EUR 18,= is. De teler koopt zijn termijncontracten terug tegen een prijs van EUR 18,= per 100 kg. Hij verkoopt zijn partij aardappelen voor de nagenoeg gelijke prijs (EUR 18,=) via de gangbare afzetkanalen. De prijs die de teler voor zijn product heeft gemaakt is dan netto de prijs waarvoor hij aanvankelijk had verkocht op de termijnmarkt. In feite boekt hij EUR 4,= verlies op de termijnmarkt, maar dit wordt geheel gecompenseerd met de EUR 4,= betere prijs op de effectieve markt. De teler had achteraf meer kunnen maken (EUR 18,=), maar was tevreden met EUR 14,= anders had hij nooit op de termijnmarkt verkocht. Het is vooraf nooit te bepalen wanneer de hoogste prijs gemaakt kan worden. Hij ziet de negatieve marge op de termijnmarkt niet als verlies, hij had immers zijn aardappelen al afgedekt voor EUR 14,=.

Een varkenshouder levert over 4 maanden 500 varkens af. Hij wil zekerheid over de prijs en dekt zich nu in tegen een prijsdaling door middel van verkoop van 5 contracten à 8000 kg geslacht gewicht op de termijnmarkt. Stel dat de termijnprijs voor levering over 4 maanden op dit moment EUR 1,50 per kg (geslacht, excl. BTW), is. Op het moment dat de varkenshouder de varkens levert, koopt hij zijn termijncontracten terug. Zowel de dagprijs op de effectieve markt als de termijnprijs bedragen op het tijdstip van de levering EUR 1,28. Hij realiseert op de termijnmarkt in feite een winst van EUR 0,22 ofwel EUR 11.000,= winst voor zijn partij van ± 500 varkens. De prijs die hij via zijn gangbare afzetkanalen ontvangt kan hij vermeerderen met de EUR 0,22 winstmarge op de termijnmarkt waardoor zijn varkens uiteindelijk EUR 1,50 per kg opbrengen. Dit is weer de prijs waarvoor hij aanvankelijk op de termijnmarkt had verkocht. Door te verkopen op de termijnmarkt wordt dus de verkoopprijs vastgelegd en daarmee het prijsrisico (daling) uitgesloten. In het geval van een prijsstijging wordt eveneens de verkoopprijs van EUR 1,50 vastgelegd. Stel dat in de leveringsmaand de prijzen op de termijnmarkt en de effectieve markt EUR 1,65 noteren. De varkenshouder koopt zijn termijncontracten terug voor EUR 1,65 en levert zijn varkens af via zijn gangbare afzetkanalen. Hij boekt in feite EUR 0,15 verlies op de termijnmarkt, maar dit wordt geheel gecompenseerd met de EUR 0,15 betere prijs op de effectieve markt. De varkenshouder had achteraf meer kunnen maken (EUR 1,65), maar was tevreden met EUR 1,50 anders had hij nooit op de termijnmarkt verkocht. Hij ziet de negatieve marge op de termijnmarkt niet als verlies, hij had immers zijn varkens al verkocht voor EUR 1,50 en was daarmee tevreden.