“De huidige prijsstijging van grondstoffen voor veevoeders is ongekend. Dat heb ik nog nooit eerder gezien.” Aan het woord is Dirk Van Thielen, voorzitter van de Belgian Feed Association (BFA) en directeur van de diervoedertak van Arvesta. Vanuit de AVEVE-productielocatie in Antwerpen (Merksem) laat hij zijn licht schijnen over de recente ontwikkelingen in de veevoedersector en toekomstige scenario’s.

“De tarweprijs is gestegen van zo’n 200 euro per ton in september 2020 tot 380 euro per ton nu, waarvan de grootste stijging van circa 100 euro de laatste maand plaatsvond. De reden laat zich makkelijk raden: de oorlog in Oekraïne. Het land is een belangrijke exporteur van veevoedergrondstoffen en exporteerde vorig jaar 15 miljoen ton tarwe en 40 miljoen ton maïs. Het wegvallen van dit volume heeft voor een stuk een schrikreactie op de markt teweeg gebracht, met piekende prijzen als gevolg.

De exploderende veevoederkosten hebben vooral impact op de varkenshouderij en de kippenhouderij, waar veevoeder meer dan 70 procent van de productiekosten uitmaakt. “Een stijging van het veevoeder met 180 euro heeft tot gevolg dat de kostprijs voor een kilo varkensvlees met 54 cent stijgt en de kostprijs per kilo kippenvlees met 30 cent”, vertelt  Van Thielen. De oorlog heeft een rechtstreekse kostprijsstijging tot gevolg van 30 en 17 cent voor respectievelijk een kilo varkensvlees en een kilo kippenvlees.

Prijs vlees, melk en eieren stijgt mee

Deze prijsstijging is volgens hem ongezien, maar leidt op dit moment niet tot onvoorziene problemen voor de sector. Alhoewel de varkenssector toch moeite heeft de rekeningen te betalen, zit in alle sectoren ook de productprijs sterk in de lift. “De stijging van de melkprijzen, varkensvlees en kippenvleesprijzen compenseren voor een groot deel de duurdere voederkosten. Maar uiteraard stijgen ook andere kosten.” Volgens AVEVE leidt de voederprijsstijging hierdoor nog niet tot het minder opzetten van bijvoorbeeld kippen. Wel zien ze nu het effect van de varkenscrisis vorig jaar: het verkochte volume is tot tien procent gedaald.

Een verdere stijging van de grondstoffen en dus veevoeders ziet Van Thielen niet gebeuren. “Alle effecten die de oorlog in Oekraïne kan geven, zijn inmiddels terug te vinden in de huidige prijs. Er is bijvoorbeeld rekening gehouden met het feit dat Oekraïense boeren maar 50 à 60 procent van het areaal zullen inzaaien en dat er een bepaald volume graan geblokkeerd staat in het land. Daarom denk ik niet dat de prijzen verder zullen stijgen. Een daling van bijvoorbeeld 40 tot 60 euro/ton is eerder te verwachten als er een soort van vredesdeal onderhandeld wordt en voorraden vrijkomen.”

Behalve prijzen die op een hoog niveau blijven, voorziet hij de komende maanden zeker geen bevoorradingsproblemen. Veehouders, die angst hebben zonder veevoeder te komen zitten, kan hij geruststellen: “Er zullen geen tekorten komen”. Op korte termijn is bijvoorbeeld Franse tarwe een alternatief voor de tarwe uit Oekraïne. “En maïs kan geïmporteerd worden uit andere landen in de wereld”, vult Katrien D’hooghe, directeur van BFA, aan. Zij benadrukt dat er op dat gebied nog wel wat barrières beslecht moeten worden qua regelgeving.

Op zoek naar alternatieve grondstoffen

Waar er op korte en middellange termijn geen bevoorradingsproblemen te voorzien zijn, zou dat in een half jaar wel het geval kunnen zijn. Doordat er in Oekraïne maar 50 à 60 procent van het areaal dit voorjaar is ingezaaid, zal er uit dat land minder komen, nog los van het feit of export in het najaar weer mogelijk is vanuit de Zwarte Zeehavens. “Daarnaast zouden de hoge meststofkosten misschien wel nog een grotere impact kunnen hebben. Dat kan ertoe leiden dat het gebruik vermindert en de mondiale productie sterk afneemt”, vult D’hooghe aan.

Om in te spelen op langetermijntekorten van grondstoffen, is de veevoederindustrie in allerijl bezig om nieuwe bevoorradingsketens aan te leggen of andere grondstoffen te sourcen. Alternatieven voor tarwe zijn bijvoorbeeld maniok en sorghum. “Omdat er over een half jaar tekorten van de traditionele grondstoffen verwacht kunnen worden, is er nu tijd om nieuwe bevoorradingslijnen op te zetten, afspraken te maken met telers en handelsbarrières uit te weg te helpen”, benadrukt D’hooghe. Zij geeft aan dat er ook op andere gebieden (deel)oplossingen geboden kunnen worden. “Zo gaan er in Europa stemmen op om verplichte braakligging op te schorten. Ook kan het lonend worden om eiwithoudende gewassen op eigen bodem te telen. Denk aan soja, veldbonen en erwten.”

Productiestappen van het veevoeder

Tijdens een bezoek aan de fabriek in Antwerpen worden de productiestappen in het productieproces duidelijk. De productie is verticaal ingericht waarbij de verschillende grondstoffen vanaf de 14de etage van het gebouw steeds een verdiep lager zakken. Belangrijke stappen in het productieproces zijn doseren, malen en mengen. Vervolgens gaat het mengsel door een pers en komt er een eindproduct uit waarna sommige producten in zakken verpakt worden.

Het bulkvoeder belandt via een zeer uitgebreid leidingnetwerk naar de stortkokers op de eerste verdieping. Deze vullen de veevoedervrachtauto’s op de begane grond. De chauffeur trekt de schuiven van de stortkokers open waarna de verschillende compartimenten gevuld worden met veevoeder voor de veehouders. Het bedrijf heeft een productiecapaciteit van 2000 ton per dag en kan zo tot 80 trucks op een dag laden.

Met een jaarproductie van bijna 1,8 miljoen ton veevoeder, waarvan circa 1,1 miljoen ton in België, is Arvesta de grootste speler van ons land. De totale productie in België ligt op 7,2 miljoen ton. Veel van de veevoederproducenten liggen aan het binnenwater, zo staat AVEVE aan het Albertkanaal in verbinding met de Antwerpse haven. Zeeschepen komen toe in Rotterdam (of een andere haven) en daar worden de grondstoffen overgeladen op binnenvaartschepen die tot 3.000 ton vervoeren. 50 procent van de aangevoerde grondstoffen komen via het water.